（ པར་ངོས་གསུམ་པར་མཐུད།）
ད་ཆའི་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོར“མཁའ་ལམ”ཕྱོགས་བཞིར་བསྐྲུན་པ་དང་གློག་དྲྭ་གང་སར་ཁྱབ་ནས། རི་ཆུ་ཁྲི་སྟོང་སྦྲེལ་བ་མ་ཟད། མི་འགྲུལ་དང་། ཟོག་འགྲུལ། ཐོན་ལས་བཅས་ལའང་དར་རྒྱས་བྱུང་ཡོད།
བོད་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཇི་ལྟར་གཏོང་དགོས་སམ། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས“དགེ་སྐྱོན་གསབ་རེས་དང་ཡུལ་བབ་དང་བསྟུན་དགོས་པ”དང“བོད་ཀྱི་དོན་དངོས་དང་འཚམ་པའི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་བུར་སྐྱོད་དགོས”ཞེས་ཁ་ཕྱོགས་གསལ་སྟོན་གནང་བ་རེད།
སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིའི་མཛུབ་ཁྲིད་དང་བསྟུན་ནས་བོད་ཀྱིས་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མ་དང་། རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར། ས་མཐོའི་ཡང་བའི་བཟོ་ལས་སོགས་དེང་རབས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་བཏང་ནས་དེང་རབས་ཀྱི་ཐོན་ལས་མ་ལག་རགས་ཙམ་བསྐྲུན་པས། རང་བརྟེན་དང་རང་ངོས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་ནུས་པ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་སོང་བ་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དམིགས་ཚད་གཙོ་བོའི་འཕར་ཚད་ལོ་མང་བསྟུད་མར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མདུན་གྲལ་དུ་སླེབས་ཡོད།
ལོ་ངོ60རིང་གི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད། བོད་ལྗོངས་ས་ཁུལ་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར་སྟོང་དང་པོ་དེ་ལོན་པར་ལོ50འགོར་བ་དང་། སྒོར་དུང་ཕྱུར་སྟོང་གཉིས་པ་དེ་ལོན་པར་ལོ6ལས་འགོར་མེད།
ཉིང་ཁྲི་ཡར་ཉང་འདམ་རར་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་ཞིང་། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་ཤར་ཕྱོགས་སུ་དྲག་ཏུ་རྒྱུག་ནས་གཡུ་འབྲུག་སྔོན་མོ་འཁྱུག་པ་ལྟར་གྱི་ཉང་ཆུ་གཙང་པོར་འདྲེས་ནས་སྤྱི་ཆིང9000ཙམ་གྱི་འདམ་རའི་སྤྱི་གླིང་བསྐྱངས་ཡོད།
2021ལོའི་ཟླ་བ་བདུན་པར་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་ཉང་ཆུ་ཟམ་ཆེན་དུ་ཕེབས་ནས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་དང་དེ་བཞིན་ཉང་ཆུའི་འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་དང་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གསན་རྗེས། “དེ་གའི་རང་བྱུང་སྣོད་བཅུད་ལ་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས”ཞེས་ནན་བཤད་གནང་བ་རེད།
མཚོ་བོད་ས་མཐོ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་ཡང་རྩེ་དང་ཨེ་ཤེ་ཡའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག་ཡིན་པས། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལ་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་པར་ཚད་མཐོའི་མཐོང་ཆེན་གནང་བ་སྟེ། “བོད་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ལ་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ཏེ་ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག་ལ་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས་པ་ལས། ཆུང་ཆུང་བློས་ཀྱིས་མ་ཐོངས། ཆེན་པོ་གང་འགྲོ་མ་ཤེས་པ་བྱེད་མི་རུང་། སྐྱེ་ཁམས་ལ་གནད་དོན་ཐོན་ན་ཁེ་གྱོང་མགོ་མི་ཐུག”ཅེས་དང་། “བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ་ཕན་འབྲས་བསྐལ་བརྒྱར་ཐོན་པ་དང་གནམ་འོག་ཀུན་ལ་ཕན་པ་ཐོབ་པར་བྱེད་དགོས” “མཚོ་བོད་ས་མཐོ་འདི་ཉིད་རྒྱལ་ཡོངས་དང་ཐ་ན་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་སར་སྐྲུན་དགོས”ཞེས་པ་ལ་སོགས་ཡུལ་དུས་མི་འདྲ་བར་ཟོལ་མེད་ཀྱི་མངགས་བཅོལ་གནང་ནས་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་ལས་དོན་ལ་ཁ་ཕྱོགས་གསལ་སྟོན་གནང་ཡོད།
རི་སྔོན་ཆུ་དྭངས་གསེར་དངུལ་རི་ལས་ལྷག གངས་རི་འཁྱགས་ཀླུང་ཡིན་ཡང་གསེར་དངུལ་རི། བོད་ཀྱི་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་བརྒྱ་ཆ50ཡན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ས་ཆ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་གི་དམར་ཐིག་ནང་བཅུག་པ་དང་། ནགས་ཚལ་ཁྱབ་ཚད་བརྒྱ་ཆ12.31ཟིན་པ། ཁོར་ཡུག་གི་མཁའ་རླུང་སྤུས་ཚད་ལེགས་པའི་ཉིན་གྲངས་བསྡུར་ཚད་བརྒྱ་ཆ99.7ཡན་ཟིན་པ། ཆུ་དང་། གཙང་པོ། མཚོ་མཚེའུ་བཅས་གཙོ་བོ་བརྒྱ་ཆ100ཡི་ཆུའི་སྤུས་ཚད་ཆུ་སྤུས་རིགས་གསུམ་པ་ཟིན་པའམ་དེ་ལས་ལེགས་པ་ཡོད། སྐྱེ་ཁམས་ལས་གནས་བསྡོམས་ཁྲི44ལྷག་ཙམ་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པ་དང་ལོ་རེར་ཁ་གསབ་རོགས་དངུལ་སྤྲོད་ཚད་སྒོར་དུང་ཕྱུར15ལས་བརྒལ་ནས། མི་དམངས་མང་ཚོགས་ལ་སྐྱེ་ཁམས་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་ཡོང་འབབ་རག་ནས་ཕྱུག་འགྱུར་ལམ་དུ་བསྐྱོད་ཐུབ་ཡོད།
ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པ་འཚོགས་ཚུན། བློ་མཐུན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་སྲོག་ཤིང་གནང་བའི་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གི་འགྱུར་མེད་སྟོབས་ལྡན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་འོག བོད་ཀྱིས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་བུར་བསྐྱོད་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་འཕེལ་རྒྱས་ཡག་ཤོས་དང་། འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་ཤོས། མང་ཚོགས་ལ་དངོས་ཕན་ཐོབ་མང་ཤོས་བཅས་ཀྱི་དུས་རབས་གསར་པར་བསྐྱོད་པས། མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་སྣང་སྔར་བས་ཆེ་བ་དང་། སྐྱིད་སྣང་སྔར་བས་རྒྱུན་མཐུད་ཐུབ་པ། བདེ་འཇགས་ཚོར་སྣང་སྔར་བས་འགན་སྲུང་ཐུབ་པ་བཅས་བྱུང་ཡོད།
མི་སེམས་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་ནས་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོའི་དེ་བས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་འབྱུང་འགྱུར་ཐུན་མོང་ཐོག་བཏོད་པ།
“མི་རིགས56ནི་སེ་འབྲུའི་འབྲུ་གུ་ལྟར་ཡིན་པ་དང་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ནི་སེ་འབྲུའི་རྡོག་ལྟར་ཡིན། ང་ཚོ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པ་ཡིན་པས། ལོ་བརྒྱ་གཉིས་པའི་འབད་འཐབ་དམིགས་ཚད་ཕྱོགས་སུ་སྐྱོད་པར་ཕྱར་བ་གྲུ་འདེགས་བྱེད་དགོས”
བར་སྐོར་ནི་ལྷ་སའི་གྲགས་ཆེ་བའི་ཡུལ་སྐོར་གནས་མཆོག་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། དེའི་རྒྱུད་དུ་ཚོང་ཁང་གིས་ཁེངས་པ་དང་། འགྲོ་འོང་བྱེད་མཁན་འཚང་ཁ་ཤིག་ཤིག་ཡོད།
2021ལོའི་སྤྱི་ཟླ7པར། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་བར་སྐོར་གྱི་ཁྱད་ལྡན་ཚོང་ཁང་དུ་ཕེབས་ཏེ་ཡུལ་སྐོར་དང་རིག་གནས་བསམ་བཀོད་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་དང་སྲུང་སྐྱོང་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་བཀའ་འདྲི་གནང་བ་རེད། མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་འཚང་ཁ་ཤིག་ཤིག་ངང་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིར་འཚམས་འདྲི་ཞུས་པ་དང་། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིས་ཕྱག་གཡུག་གཡུག་གནང་ནས་ཚང་མར་འཚམས་ལན་གནང་བ་རེད།
སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་མྱོང་ཚོར་ཟབ་མོས“ལོ་ངོ་སྟོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པའི་བར་སྐོར་ནི་ང་ཚོ་མི་རིགས་ཁག་གིས་བསྐྲུན་པའི་བར་སྐོར་རེད”“རང་རེའི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཁྱིམ་ཚང་ཆེན་མོ་འདི་གར་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་བྱུང་ཡོད”ཅེས་གསུངས།
ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་འཛུགས་པ་ནི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་མི་རིགས་ལས་དོན་གྱི་གཙོ་རྐང་ཡིན་ལ། མི་རིགས་ས་ཁུལ་གྱི་ལས་དོན་ཁག་གི་གཙོ་རྐང་ཡང་ཡིན། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ཐུགས་སྣང་གཤིན་པོས་ཡུལ་དུས་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་འཛུགས་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་པའི་བཀའ་མངགས་གནང་བ་སྟེ།
“བོད་ཀྱི་ལས་དོན་གྱི་དམིགས་ས་དང་ཤུགས་རྒྱག་ས་ངེས་པར་དུ་མེས་རྒྱལ་གཅིག་གྱུར་སྲུང་སྐྱོང་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པའི་ཐོག་འཇོག་དགོས”
“མི་རིགས56ནི་སེ་འབྲུའི་འབྲུ་གུ་ལྟར་ཡིན་པ་དང་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ནི་སེ་འབྲུའི་རྡོག་ལྟར་ཡིན། ང་ཚོ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པ་ཡིན་པས། ལོ་བརྒྱ་གཉིས་པའི་འབད་འཐབ་དམིགས་ཚད་ཕྱོགས་སུ་སྐྱོད་པར་ཕྱར་བ་གྲུ་འདེགས་བྱེད་དགོས”
“མི་རིགས་ཁག་དབར་གྱི་འགྲོ་འོང་དང་། སྤེལ་རེས། མཉམ་འདྲེས་བཅས་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་རླབས་ཆེན་མེས་རྒྱལ་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས། ཀྲུང་ཧྭའི་རིག་གནས། ཀྲུང་གོ་གུང་ཁྲན་ཏང་། ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་བཅས་ལ་འཛིན་པའི་མོས་སེམས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་བསམ་བློའི་རྨང་གཞི་བརྟན་དུ་གཏོང་དགོས”ཞེས་པ་ལ་སོགས་རེད།
ས་གནས་ཀྱི་ཁྲིམས་འཛུགས་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དཔེ་བཟང་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་དགོས་ལུགས་བཏོན་པ་དང་། ལོ་རེའི་ཟླ་བ་དགུ་པ་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི“མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཟླ་བར”གཏན་འཁེལ་བྱས་ཏེ། རིམ་པ་ཁག་དང་རིགས་ཁག་གི་སློབ་གྲྭར་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་སློབ་གསོ་སྤེལ་བ། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་དཔེ་བཟང་མཉམ་སྡེབ་དང་མི་སྒེར་ལ་གཟེངས་བསྟོད་ཤུགས་ཆེན་བྱས་པ་ལ་སོགས། ད་ཆ་བོད་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་ནི་སེ་འབྲུའི་རྡོག་ལྟར་དམ་པོར་སྦྲེལ་ནས་འགྲོ་འོང་དང་། སྤེལ་རེས། མཉམ་འདྲེས་བཅས་ཀྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་བཏོད་པ་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་བརྟན་པོ་བཙུགས་ནས་ཐུན་མོང་ཐོག་མཐུན་སྒྲིལ་འབད་འཐབ་དང་ཐུན་མོང་ཐོག་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་སྒུལ་ཤུགས་འཛད་མེད་གཅིག་སྒྲིལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
ཀྲུང་ཧྭ་ཁྲག་རྒྱུན་གཅིག་ཏུ་འདྲེས། བརྩེ་དུང་རྒྱ་མཚོ་ལས་ཀྱང་ཟབ། བོད་ལ་འཕྲད་པའི་དཀའ་ངལ་ཐད་ཀྲུང་དབྱང་ནས་ས་གནས་བར་ཚང་མས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་རོགས་སྐྱོར་དང་དྲོ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་བྱམས་སྐྱོང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
ད་ལོའི་སྤྱི་ཟླ1ཚེས7ཉིན། གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་དིང་རི་རྫོང་དུ་ས་ཡོམ་རིམ་པ6.8བརྒྱབ་ནས་མི་སྣ་ཤི་རྨས་ཚབས་ཆེན་བྱུང་བ་དང་ཁང་པ་མང་པོ་བརྡིབས་ཡོད། ས་ཡོམ་བརྒྱབ་རྗེས། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ཚད་མཐོའི་མཐོང་ཆེན་གནང་བ་དང་འབྲེལ་མཛུབ་སྟོན་གལ་ཆེན་ཡང་གནང་ནས། ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་མི་སྣ་འཚོལ་སྐྱོབ་བྱེད་པ་དང་། ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་རྨས་མ་སྐྱོབ་བཅོས་བྱེད་པ། མི་སྣ་ཤི་རྨས་ཉུང་དུ་གང་ཐུབ་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་གཏོང་བ། ཞོར་ཐོན་གནོད་འཚེ་མི་ཐོན་པར་བྱེད་པ། གནོད་འཚེ་ཕོག་པའི་མང་ཚོགས་བཀོད་སྒྲིག་ཡག་པོ་བྱེད་པ། རྗེས་འཇུག་སོགས་ཀྱི་ལས་དོན་ཡག་པོ་སྒྲུབ་པ་བཅས་བྱེད་དགོས་ཞེས་གསུངས་པ་རེད། སྤྱི་ཟླ1ཚེས9ཉིན། ཀྲུང་གུང་ཀྲུང་དབྱང་ཆབ་སྲིད་ཅུས་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་ནས་བོད་ལྗོངས་དིང་རིའི་ཡོམ་འགོག་གེགས་སེལ་ལས་དོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པ་རེད།
ད་ཆ། ཉི་འོད་རབ་ཏུ་འཕྲོ་བའི་འོག་དིང་རི་རྫོང་ཟིང་དཀར་གྲོང་ཚོར་ཁང་པ་གསར་རྐྱང་སྟར་པ་མང་པོ་བརྒྱབ་ཡོད་པ་དང་། ལམ་ངོས་གཙང་ལ་གྲལ་འགྲིག་པ། ཡུལ་མིའི་གདོང་ལས་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་འཛུམ་མདངས་འཕྱུར། ཡུལ་མི་བློ་བཟང་གིས“ས་ཡོམ་བརྒྱབ་རྗེས་ཁང་པ་གསར་པར་མགྱོགས་པོ་འདི་འདྲ་སྤོ་ཐུབ་སྙམ་པ་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་སོང་། ཁང་པ་གསར་པ་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་དཀར་ཆ་དོད་པས་ཚང་མ་མགུ་པོ་བྱུང་སོང”ཞེས་བཤད།
བོད་ནི་མི་རིགས་ཁག་གིས་ཐུན་མོང་ཐོག་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནི་མི་རིགས་ཁག་གིས་ཐུན་མོང་ཐོག་བརྩམས་པ་ཞིག་རེད། མི་རིགས་ཁག་ཐུན་མོང་ཐོག་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་དང་ཐུན་མོང་ཐོག་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གཏོང་བ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་གནས་ས་དང་། སྟོབས་ཤུགས་འབྱུང་ས། རེ་བ་བཅོལ་ས་བཅས་རེད།
པ་སྣམ་རྫོང་དཔའ་རྩལ་ཤང་བན་ཚང་གྲོང་ཚོར་སྐྱོད་སྐབས་དྲོད་ཁང་མང་པོ་ཞིག་མིག་ལམ་དུ་མངོན་ཞིང་། དྲོད་ཁང་ནང་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་བ་དང་ཤིང་ཏོག་དང་སྔོ་ཚལ་སྐྱེ་འཚར་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཡོད་པ་རེད།
པ་སྣམ་རྫོང་ནི་ས་མཐོར་གནས་པས་ཉི་མ་དྲོ་ལ་ཉིན་མཚན་གྱི་ཚ་གྲང་ལ་ཁྱད་པར་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡོད། 1995ལོར་ཧྲན་ཏུང་གི་བོད་སྐྱོར་ལས་བྱེད་པ་ཁག་དང་པོས་རང་བྱུང་གི་ལེགས་ཆ་དེ་ཤེས་ནས་པ་སྣམ་དུ་སྔོ་ཚལ་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུའི་ཚོད་ལྟ་བྱས་ཏེ་དེ་གར་རེ་བའི་ས་བོན་བཏབ། ལོ་ངོ་སུམ་ཅུའི་རིང་བོད་སྐྱོར་ལས་བྱེད་པ་ཁག་དང་པོ་ནས་ཁག་བཅུ་གཅིག་པའི་བར་གྱིས་ལྷ་ཤིང་ཤུག་པ་བྲག་ལ་ཚུགས་པ་ལྟར་གྱི་སྙིང་རུས་ལ་བརྟེན་ནས་ས་གནས་དེ་གའི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་དང་མཉམ་དུ་པ་སྣམ་དེ་ཉིད་ས་མཐོའི་ཤིང་ཏོག་དང་སྔོ་ཚལ་གྱི་དྲི་ཞིམ་འཐུལ་བའི་ཡུལ་ཞིག་ཏུ་བཏོད་པ་རེད།
སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས“ཀྲུང་དབྱང་གིས་བོད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པ་དང་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱིས་བོད་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པ་ནི་ཏང་ཀྲུང་དབྱང་གིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ལག་ལེན་བསྟར་བའི་སྲིད་ཇུས་ཡིན་པས། ངེས་པར་དུ་ཡུན་རིང་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་ཉམས་མྱོང་ལ་ཕྱོགས་སྡོམ་ནན་ཏན་བྱས་ནས་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་གྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་གཏོད་དགོས”ཞེས་ནན་བཤད་གནང་ཡོད།
ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པ་འཚོགས་ཚུན། ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་གྱིས་བོད་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་གསོན་ཤུགས་ཆེན་པོ་བསྣན་པ་མ་ཟད། མི་རིགས་ཁག་དབར་འགྲོ་འོང་དང་། སྤེལ་རེས། མཉམ་འདྲེས་བཅས་ཀྱི་གཞི་རྟེན་ཞིག་ཏུ་དེ་བས་གྱུར་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་སྙན་དབྱངས་དཀྲོལ་ཡོད།
ཁ་གཏད་བོད་སྐྱོར་གྱི་ལས་དོན་ཁྲོད་མི་རིགས་ཁག་གི་མང་ཚོགས་དབར་མཛའ་གཅུགས་ཟབ་མོ་ཆགས་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་ས་བོན་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་བཏབ་ཡོད། མི་རིགས་ཁག་དབར་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་དང་མཛའ་བརྩེ་གཅེས་སྐྱོང་བྱས་ཏེ་མི་སེམས་གཅིག་སྒྲིལ་དང་མཐུན་སྒྲིལ་འབད་འབུངས་ཀྱི་བསམ་པའི་སྦྲེལ་ཐག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་ནས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པ་འཛུགས་པའི་འདུ་ཤེས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྨང་གཞི་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྨང་གཞི། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྨང་གཞི་བཅས་ཟམ་མི་ཆད་པར་བརྟན་དུ་ཕྱིན་ཡོད།
“བོད་སྐྱོར་སྙིང་སྟོབས་ནི་ཀྲུང་གོ་གུང་ཁྲན་ཏང་གི་བླ་ན་མེད་པའི་སྙིང་སྟོབས་ཤིག་དང་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་མངོན་གསལ་དོད་པའི་ལེགས་ཆ་ཞིག་ཡིན། གསོ་རླུང་དཀོན་ཡང་སྙིང་སྟོབས་མི་ཉམས་པའི་སྙིང་སྟོབས་དེ་ནི་གསར་བརྗེའི་ཕུགས་བསམ་དགུང་ལས་མཐོ་བ་དེ་རེད” 2021ལོའི་ཟླ་བ7ཚེས23ཉིན། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ལྷ་སར་བོད་སྐྱོར་ལས་བྱེད་པའི་འཐུས་མི་དང་མཇལ་འཕྲད་གནང་སྐབས་མངགས་བཅོལ་ཟབ་མོ་གནང་དུས་དེ་གར་ཡོད་པའི་སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་འབྲོང་པ་རྫོང་ཨུད་ཀྱི་རྒྱུན་ལས་ཧྲུའུ་ཅི་གཞོན་པ་ཞུས་ཕོ་ཡི་སེམས་ལ་བརྟན་པོར་ཟུག་ཡོད།
སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་ཐུགས་ཁུར་དང་སྐུལ་ལྕག་འོག་བོད་ཀྱི་རྒྱ་ཆེའི་ཏང་ཡོན་དང་ལས་བྱེད་པས་གསོ་རླུང་དཀོན་ཡང་སྙིང་སྟོབས་མི་ཉམས་པ་དང་། དཀའ་ཚེགས་ཆེ་ཡང་དཀའ་སྡུག་ལ་མི་སྐྲག་པ། ས་བབ་མཐོ་ཡང་བསམ་པའི་གོ་རྟོགས་དེ་བས་མཐོ་བ་བཅས་ལྡན་པའི་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་ཀྱི་བོད་སྐྱོར་ལས་བྱེད་ཤེས་ལྡན་པས་དཔའ་སྟོབས་ཀྱིས་ཁེངས་བཞིན་རྒྱུན་མཐུད་འབད་འཐབ་བྱས་ཏེ། བོད་སྐྱོར་གྱི“རྒྱུག་མཐུད་འགྲན་བསྡུར”ཡག་པོ་བྱས་ནས་བྱ་སྤྱོད་དངོས་ལ་བརྟེན་ཏེ་ལས་འགན་དང་གཟི་བརྗིད་མངོན་པར་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
གངས་ལྗོངས་ས་མཐོ་རྒྱུན་མཐུད་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བ་དེ་མེས་རྒྱལ་ཁྱིམ་ཚང་ཆེ་མོའི་དྲོ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་ཐུགས་ཁུར་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད། བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཆ་སྲུང་བ་དང་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་ཁྱིམ་གཞིས་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེའང་ཀྲུང་ཧྭའི་བུ་ཕྲུག་ཚོས་སེམས་མཐུན་སྟོབས་སྒྲིལ་དང་མཐུན་སྒྲིལ་རྡོག་རྩ་གཅིག་སྒྲིལ་བྱེད་པ་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད།
“ཁྱིམ་ནི་ཡུལ་སྨད་དང་རྒྱལ་ཁབ་ནི་ཀྲུང་གོ་ཡིན”ཞེས་པ་དེ་ནི་ལྷུན་རྩེ་རྫོང་ཡུལ་སྨད་ཤང་གི་དེ་སྔའི་ཤང་ཀྲང་སྒྲོལ་དཀར་གྱིས་སེམས་ལ་བརྟན་པོར་ངེས་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་རེད།
ཡུལ་སྨད་ཤང་ནི་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་ལྷོ་འདབས་སུ་གནས་པ་དང་རང་བྱུང་ཆ་རྐྱེན་ཞན་པོ་ཡོད། ལོ་ངོ30ལྷག་ཙམ་གྱི་གོང་དུ་ལོ་ན་ཕྲ་བའི་སྒྲོལ་དཀར་གྱིས་པ་ཕའི་དད་སེམས་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་ནས་ལོ་བཅུ་ཕྲག་ཁ་ཤས་ཉིན་གཅིག་ལྟར་ཕྱུགས་འཚོ་བ་དང་སྐོར་གཡེང་བྱེད་བཞིན་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་སྟོང་ཕྲག་ཁ་ཤས་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཆ་བསྲུངས་ཡོད།
“ས་བབ་སྨི3600ལྷག་ཙམ་དང་ལོ་ལྟར་གངས་ཆེན་པོ་བབས་ནས་རི་ལམ་ལོ་ཕྱེད་ལྷག་ཙམ་འགག་པའི་མཐའ་མཚམས་ས་མཐོར་ཁྱེད་ཚོ་ཕ་དང་བུ་མོ་མི་རབས་གཉིས་ཀྱིས་ལོ་བཅུ་ཕྲག་ཁ་ཤས་ཉིན་གཅིག་ལྟར་མེས་རྒྱལ་གྱི་མངའ་ཁོངས་ས་ཆ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་སྙིང་སྟོབས་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཡི་རངས་བྱེད་འོས་པ་ཞིག་རེད”ཅེས2017ལོའི་ཟླ་བཅུ་པར་སྒྲོལ་དཀར་དང་གཡང་འཛོམས་གཅེན་གཅུང་གཉིས་ལ་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་ཐུགས་སེམས་ཟབ་མོའི་འཕྲིན་ལན་འབྱོར་བ་རེད།
2021ལོར་སྒྲོལ་དཀར་ལ་མི་དམངས་ཚོགས་ཁང་ཆེན་མོའི་གསེར་མདོག་ཚོམས་ཆེན་དུ་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིས་གནང་བའི“བདུན་གཅིག་གཟེངས་རྟགས”ཐོབ་པ་རེད། ཉིན་དེའི་གནས་ཚུལ་ཕྱིར་དྲན་བྱེད་སྐབས་སྒྲོལ་དཀར་ལ་སྔར་བཞིན་སེམས་འགུལ་ཆེན་པོ་ཐེབས་བཞིན་དུ“ད་ལྟ་ཆ་རྐྱེན་ཚང་མ་ཡག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་པས་ང་ཚོས་དེ་བས་སྐལ་བཟང་མེ་ཏོག་ཇི་བཞིན་གངས་ལྗོངས་ཀྱི་ས་མཐོར་རྩ་བ་ཚུགས་ནས་བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཆ་སྲུང་མཁན་དང་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་ཁྱིམ་གཞིས་སྐྲུན་མཁན་བྱེད་དགོས”ཞེས་བརྗོད།
རི་བོ་སྟོང་ཕྲག་འགྱིང་ངེར་གནས་པ་དང་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་གངས་རི་དག་གིས་གངས་ལྗོངས་ས་མཐོའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་ལ་བདེན་དཔང་བྱས་པ་དང་། ཆུ་བོ་ཁྲི་སྟོང་ལང་ལོང་དུ་རྒྱུག་པ་དང་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་ངོགས་སུ་གཡུ་འབྲུག་ལྟར་རྒྱུ་བའི་བསྐྱར་དར་རྟགས་ཅན་གྱི་མེ་འཁོར་ལས་བོད་འདི་ཉིད་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པའི་ངང་མདུན་ཕྱོགས་སུ་སྐྱོད་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ཆེན་པོ་མངོན།
“ཀྲུང་གོ་གུང་ཁྲན་ཏང་གི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་དང་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་བགྲོད་ལམ་ཐོག་བློ་བརྟན་འགྱུར་མེད་ངང་སྐྱོད་པ་དང་། སེམས་ཤུགས་གཅིག་སྒྲིལ་གྱིས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ཚེ། ང་ཚོས་དུས་བཀག་ལྟར་ལོ་བརྒྱ་གཉིས་པའི་འབད་འཐབ་དམིགས་ཚད་མངོན་འགྱུར་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་བསྐྱར་དར་རླབས་པོ་ཆེའི་ཀྲུང་གོའི་ཕུགས་འདུན་མངོན་འགྱུར་ཐུབ་ངེས་རེད” ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འགོ་འཛུགས་ས་གསར་པའི་ཐོག་བོད་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱིས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བཀོད་གནང་བའི་བརྗིད་ཆེའི་འཆར་གཞི་ལྟར་མཐུན་སྒྲིལ་རྡོག་རྩ་གཅིག་སྒྲིལ་དང་དཔའ་ངར་ཆེན་པོས་མདུན་སྐྱོད་བྱས་ཏེ་དེ་བས་བདེ་སྐྱིད་དང་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་འབྱུང་འགྱུར་ཆེད་མཉམ་དུ་འབད་འཐབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།།
（ མི་དམངས་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་ནས་དྲངས།）